حقوق مالکیت معنوی و انتقال تکنولوژی

مقدمه

انواع مالکیت و دارایی ها

• دارایی های متحرک و غیر ثابت: مانند میز، صندلی، اتومبیل و ...
• دارایی های غیر قابل حرکت و ثابت: مانند زمین، ساختمان و ...
• دارایی های فکری

تاریخچه ی حقوق مالکیت معنوی ( دارایی های فکری)

تعریف مالکیت معنوی یا دارایی فکری

• نظام عرضه: دانشگاه ها، مؤسسات تحقیقاتی و...
• نظام بسترساز: دولت و سیاستهای آن
• نظام تقاضا: سازمانها، نهادها، صنایع و...

تعریف حقوق مالکیت معنوی

• ایجاد وجه ی قانونی برای حقوق دارایی های فکری و اقتصادی پدیدآورندگان کار فکری
• حفظ حقوق عمومی در دسترسی و کاربرد آنها

مزایای قوانین حقوق مالکیت معنوی

• ایجاد انگیزه برای متخصصین، محققین، مخترعین مراکز علمی و پژوهشی و صنعتی و نیز صاحبان فکر و ایده در سطح جامعه
• جلوگیری از اختفای یافته های فکری و فناوری
• انتشار دقیق و صحیح فناوری های جدید
• جلوگیری از تکرار موضوعات پژوهشی و اتلاف وقت و سرمایه
• تسهیل انتقال فناوری
• آگاهی از روند توسعه ی فناوری در کشورها
• آگاهی از سطح و روند فعالیت های تحقیقاتی رقبا، در فرآیند توسعه ی فناوری

معایب قوانین حقوق مالکیت معنوی

• ممانعت از نسخه برداری از فناوری
• انحصاری کردن فناوری
• دولتی نمودن تحقیقات و کاهش انگیزه برای تحقیقات
• افزایش قیمت کالاها و خدمات و فناوریها به علت انحصار
• تحقیقات نشان داده است که کشورهای کمتر توسعه یافته و اکثریت کشورهای در حال توسعه، تولید کننده ی محصولات فکری و نوآوری نیستند، بلکه مصرف کننده ی حاصل تولیدات فکری کشورهای صنعتی می باشند. لذا نظامهای دارایی های کشورهای فقیر و برخی کشورهای در حال توسعه، اساساً حافظ دارایی های کشورهای صنعتی می باشند.

مراجع رسیدگی به حقوق مالکیت معنوی

سازمان جهانی مالکیت معنوی و فعالیت های آن

1. معاهده ی همکاری ثبت اختراع (PCT)
   عنوان معاهده‌ای است که بیشترین تأثیر را بر موضوع ثبت اختراعات داشته است. رویه عمل در PCT، تقاضای بین‌المللی کردن برای ثبت اختراع واحد در کشورهای متعدد است. یعنی متقاضی بتواند در هر یک از کشورهای عضو در قالب PCT اختراع خویش را به ثبت برساند. این قالب باعث گردیده است که مراحل ثبت آسان شده و هزینه‌ها به مراتب کاهش یابد. این معاهده از سال 1978 با عضویت 18کشور، قدرت و اعتبار اجرایی پیدا کرد.
   • ویژگی های معاهده ی همکاری ثبت اختراع(PCT)
     • در حال حاضر 123 کشور، عضو PCT هستند که از این تعداد، 69 کشور را، کشورهای در حال توسعه تشکیل می دهند.
     • معاهده ی همکاری ثبت اختراع، یک بانک اطلاعات عظیم از اطلاعات علمی، فنی و ارزشمند می باشد که در شناسایی روند حرکت و انتقال فناوری، بسیار سودمند خواهد بود.
     • موجب صرفه جویی در هزینه های ثبت اختراع می شود.
     • این معاهده، یک راه حل تجاری بسیار مؤثر برای شرکت ها و مخترعانی است که خواهان حفاظت از اختراع خود، در چندین کشور می باشند.
     • معاهده ی مذکور، یک پیمان و یک توافقنامه در مورد همکاری بین المللی در حوزه ی ثبت اختراع بوده و مسئول اعطای گواهی بین المللی نمی باشد. این کار منحصرا ً بر عهده ی ادارات ثبت اختراع کشورهاست.
2. موافقت نامه ی تریپس (TRIPS)
   موافقت نامه ی تریپس(Trade Related Aspects Of Intellectual Property Rights) یکی از اجزای سند نهایی مذاکرات اوروگوئه و یکی از سه رکن موافقتنامه های سازمان تجارت جهانی(شامل موافقت نامه های مربوط به تجارت کالا، خدمات و مالکیت معنوی) است. این موافقتنامه جامع ترین سند بین المللی در مورد حقوق مالکیت معنوی است و حوزه هایی مثل حق نسخه برداری(Copy Rights) و حقوق جانبی آن، علائم تجاری، علائم جغرافیایی، طرح های صنعتی، حق اختراع و طرح های ساخت مدارهای یکپارچه و اطلاعات افشا نشده یا اسرار تجاری را در بر می گیرد.
   • نقش موافقت نامه ی تریپس
     • اصول اساسی حاکم بر سازمان تجارت جهانی را به حقوق مالکیت فکری تسری می دهد.
     • استانداردهای حداقل را برای حمایت از حقوق حوزه های فوق تعیین می کند.
     • اصلاحات و رویه های لازم برای اجرای حقوق مالکیت فکری در کشورهای عضو را تجویز می کند.
     • بر اساس این موافقت نامه، کشورهای عضو، مکلف هستند که هیچگونه اقدامی که باعث تنزل سطح حمایت آن کشور از حقوق مالکیت معنوی گردد، انجام ندهند.
   • ویژگی های موافقتنامه ی TRIPS
     • تعیین استانداردهای حداقل برای حمایت از حقوق مالکیت معنوی تحت پوشش این موافقتنامه
     • تأکید بر مسئله ی اجرا
     • تأمین مکانیزم های حل اختلاف
       پس از انعقاد موافقتنامه ی TRIPS، روابط بین WTO و WIPO تقویت شده، چنانچه شرایط سختی برای علاقه‌مندان به عضویت در سازمان تجارت جهانی در زمینه رعایت مالکیت معنوی در نظر گرفته شده است.
3. معاهدات سازمان جهانی مالکیت معنوی
   • در زمینه ی اختراعات
     • PCT (معاهده ی همکاری ثبت اختراع)
     • PLT (معاهده ی مربوط به حقوق ثبت اختراع)
     • معاهده ی بوداپست
   • در زمینه ی علائم تجاری
     • موافقت نامه ی مادرید (1891)
     • پروتکل مادرید (1989)
   • در زمینه ی طرح های صنعتی
     • موافقتنامه ی لاهه (1925)
   • در زمینه ی اسامی مبدأ و ثبت بین المللی
     • موافقت نامه ی لیسبون (1958)
4. معاهدات بین المللی که توسط WIPO اداره می شوند
   • معاهداتی که در جهت حمایت از مالکیت صنعتی به وجود آمده اند
     • کنوانسیون پاریس (1883)
     • موافقت نامه ی مادرید (1891)
     • معاهده ی نایروبی (1981)
     • معاهده ی حقوق علائم تجاری (TLT) سال 1994
     • معاهداتی که ثبت بین المللی مالکیت صنعتی را تسهیل می کنند.
   • معاهداتی که در زمینه ی طبقه بندی بین المللی ایجاد شده اند
     • موافقت نامه ی استراسبورگ (1971)
     • موافقتنامه ی نیس (1957)
     • موافقتنامه ی وین (1973)
     • موافقتنامه ی لوکارنو (1968)
   • معاهداتی که در جهت حمایت از مالکیت ادبی و هنری بوجود آمده اند
     • کنوانسیون برن (1886)
     • معاهده ی حق مؤلف (WCT) سال 1996
     • کنوانسیون رم (1961)
     • کنوانسیون آثار شنیداری ژنو (1971)
     • کنوانسیون بروکسل (1974)
     • معاهده ی آثار اجرایی-نمایشی (WPPT) سال 1996

حقوق مالکیت معنوی در ایران

حقوق مالکیت معنوی و تکنولوژی

اقسام حقوق مالکیت معنوی

• حق مؤلف یا حق مالکیتهای ادبی و هنری: که شامل مجموعه تالیفات و آثار هنرمندان و نویسندگان و تمامی آثار ادبی و هنری است. منشاء خلق اثر(که مورد حمایت حق مؤلف است) تفکر و جریان سیال ذهن و روح است و این جریان در بستر تاریخ اندیشه های بشری به صورت تولید و باز تولید آثار فکری و هنری نمود یافته و در این مسیر اندیشمندان و هنرمندان هر یک به سهم خود از آثار پیشین خود بهره گرفته و چیزی بر آن افزوده و اثری جدید به وجود آورده اند. از این رو خلق اثر با «استفاده» از آثار دیگران عجین و همراه بوده و هست. مهمتر آنکه اساساً اثر برای استفاده دیگران پدید می آید (خواندن، دیدن، شنیدن و به دیگران باز گفتن) و اگر عنصر «استفاده» را از فرایند تاریخی خلق اثر منتزع کنیم، شاید آثار پدید آمده چنین نمی بود که هست. پس در علم حقوق جهت مقابله با بروز بی عدالتی و بی انصافی نظریه «استفاده منصفانه» مطرح شده است که از آنجا که این مسئله کمتر در انتقال تکنولوژی مصداق می یابد، از تشریح آن خودداری می شود.
• حق مالکیتهای صنعتی: که اختراعات و طراحیهای صنعتی را پوشش می دهد. اختراعات راه حلهای جدید مسایل فنی هستند و طراحیهای صنعتی به خلاقیتهای زیبایی شناختی تعیین کننده ظاهر محصولات صنعتی مرتبط می شود.

• حق اختراع
• نشانه های تجاری
• رازهای تجاری
• حق مؤلف

1. اجزای مالکیت صنعتی
   مالکیتهای صنعتی نیز بخشی از مالکیتهای فکری به شمار می رود که به خلاقیتها و تراوشات فکری انسان در زمینه های صنعتی مربوط می شود. «مالکیت صنعتی» مجموعه حقوقی را مشخص می‌کند که هدف از آنها این است که شخص یا گروه اعم از حقیقی یا حقوقی بتواند با اطمینان خاطر از جلوگیری از تعرض دیگران به امر تجارت یا صنعت اشتغال داشته و از هر گونه تجاوزی از ناحیه اشخاص ثالث مصون و محفوظ باشد و نیز در جهت حمایت از فکر و ابتکار شخص در برابر اشخاص ثالث و دادن انحصار بهره برداری از نتیجه فکر و ابتکار به صاحب و مالک آن برای مدت معین مطرح شده است. مالکیت صنعتی را می توان در دو بخش کلی اختراع و دانش فنی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
   • اختراع
     تکنولوژی در بسیاری از موارد حول محور یک اختراع شکل می گیرد. دارنده ی تکنولوژی یا خود مخترع است یا حق استفاده از اختراع را از مخترع دیگر تحصیل کرده است. استفاده از اختراع مورد نظر مستلزم آن است که حقوق مادی این اختراع یا حداقل حق استفاده از آن به گیرنده منتقل شود. قرارداد انتقال تکنولوژی باید نحوه ی انتقال حقوق مادی یا حق استفاده از اختراع را مشخص کند و در خصوص ثبت ورقه ی اختراع تصریح داشته باشد.
     تعریف اختراع
     کلمه ی اختراع در لغت به معنی چیزی نوانگیختن، ایجاد کردن، ساختن و از خود درآوردن است. ارائه ی ایده ای نو در حیطه ی کاربرد.
     یک فرد نوآور با خلق پدیده ای نو و جدید مطابق قانون حقی را به دست می‌آورد که دیگران مکلف به رعایت آن هستند و با دادن چنین حقی به نوآوران برای آنها امنیت خاطری به وجود می آید و به تبع آن جامعه از تبلور اندیشه آنان بهره مند می‌شود. با این وجود، تعریف اختراع در قوانین ثبت اختراعات اکثر کشورها به صورت مشخص و واضحی وارد نشده است و در عوض عموماً مواردی جهت ثبت اختراع ذکر شده است. در مدل قانونی که سازمان جهانی مالکیت معنوی تهیه کرده است، اختراع عبارت است از «ایده ی یک مخترع که عملاً راه حل یک مشکل مشخص تکنولوژیکی را حل می کند» و به طور ساده تر راه حل جدید یک مشکل صنعتی را اختراع می نامند.
     حق اختراع
     حقی است انحصاری، که مبدع و پدید آورنده یک وسیله یا روش صنعتی در ابتکاری جدید نسبت به موضوعی خاص کسب می کند. ایجاد این حق اولاً مستلزم ابداع و پدید آوردن ابزار، فرآیند یا روش کاربرد جدیدی است که قبلاً وجود نداشته و ثانیاً این ابداع در صنعت به معنای اعم آن کاربرد داشته باشد. تحول و پیشرفت جامعه در سایه ی اندیشه ها و تدابیر تازه ی مخترعان است و قانون ناگزیر از آن حمایت می کند. لیکن در کشورهای مختلف مدت این حمایت متفاوت است.
     شرایط ثبت اختراع
     همه اختراعات قابل ثبت نیستند و تنها آن دسته از اختراعات که مطابق قانون ثبت کشوری باشند، به ثبت در آن کشور نائل می شوند. با وجود تفاوت بین شرایط ثبت اختراع در کشورهای مختلف موارد مشترک زیر را در این باره می توان نام برد:

     • تازگی: یک امر بدیهی است که آنچه قبلاً ایجاد و عرضه شده است، چنانچه برای مرتبه ی دیگر ارائه شود اختراع نامیده نمی‌شود و چنانچه فعالیتی وصف خلاقیت و نوآوری نداشته باشد، واجد عنوان اختراع نخواهد بود.
     • گام ابتکاری: اختراع بایستی علاوه بر تازه بودن دارای گام ابتکاری باشد، به این معنی که در تاریخ ارائه ی اظهار نامه ی اختراع با توجه به مجموعه دانش و اطلاعات موجود یک شخص که در رشته ی اختراع مهارت معمولی داشته باشد قابل پیش بینی نباشد. به عبارت دیگر اختراع مورد نظر نبایست برای شخصی با مهارت معمولی در آن رشته از بدیهیات باشد.
     • کاربرد صنعتی (قابلیت استفاده در صنعت): گواهی اختراع در قبال انتفاعی که جامعه از اختراع کسب می کند، اعطا می‌شود. این انتفاع در صورتی محقَّق می‌شود که فعالیت اختراعی از حوزه ی ذهن و اندیشه ی بشر خارج شود و در عمل مورد استفاده قرار گیرد.
     • مفید باشد

     ورقه ی ثبت اختراع
     ورقه ی اختراع منافع بالقوه ی زیادی جهت ارتقای موقعیت رقابتی و توسعه ی سازمانهای کوچک، متوسط و بزرگ فراهم می سازد. پروانه ی ثبت اختراع یا ورقه ی اختراع سندی قانونی است که توسط مؤسسه ای دولتی به مخترع یا پدید آورنده اختراع داده می شود تا وی بدان وسیله حقوق مادی و معنوی در ارتباط با ساخت، فروش یا نسخه برداری از اختراع را در مدت زمان معین به دست آورد. مدت این حمایت در کشورهای مختلف متفاوت است و بسته به نوع ورقه ی اختراع از سه سال و نیم تا بیست سال متغیر است.
     واگذاری حق اختراع در قراردادهای انتقال تکنولوژی
     در قراردادهای انتقال تکنولوژی بایستی توجه کرد که چنانچه اختراع ثبت شده است، مشخصات ورقه ی اختراع در قرارداد به صراحت ذکر شود. همچنین اشاره به کشورهایی که مخترع اختراع خود را در آنها به ثبت رسانده است و مدت اعتبار ثبت و نیز ارائه ی صورتی از این کشورها ضرورت می یابد. این امر بویژه برای تولید کننده ی کالاهایی که با استفاده از تکنولوژی موضوع عقد قرارداد ساخته شده و به سایر کشورها صادر می شود لازم است.
     علاوه بر موارد مذکور موضوع مالکیت حقوق گیرنده ی تکنولوژی بایستی به وضوح تصریح شود. به عبارت دیگر در قرارداد تعیین شود که حق گیرنده بر موضوع اختراع آیا حق مالکیت است و حقوق مادی اختراع به وی منتقل شده است یا اینکه گیرنده تکنولوژی تنها حق انتفاع و استعمال خارجی را دارد.
     در پایان باید توجه کرد که مسئولیت پاسخگویی مخترع در قبال ادعاها و حقوق احتمالی اشخاص ثالث، بر موضوع اختراع و همچنین جبران خسارت گیرنده ی تکنولوژی در صورتی که به هر دلیل ورقه اختراع باطل یا واگذار کننده از استفاده از حقوق ناشی از آن منع شود، باید در قرارداد پیش بینی شود.
   • دانش فنی
     دانش فنی به مجموعه ای از اطلاعات صنعتی مفید، محرمانه، ابداعی و باارزش گفته می شود که به همراه آن مجموعه ای از آگاهیها و مهارتهای فنی و غیر فنی که در طراحی، ساخت و سایر عملیات واحد صنعتی به منظور تولید محصول یا تهیه مواد مورد نیاز مورد بهره برداری قرار می گیرد، وجود دارد. این مجموعه در انحصار دارنده تکنولوژی است و به وسیله وی به کار گرفته می شود. چنانچه این مجموعه در اختیار متقاضی تکنولوژی قرار گیرد، وی قادر خواهد بود با استفاده از آن واحد تولیدی مورد نظر خود را طراحی و تأسیس کند و محصول خاصی را با مواد اولیه معین در حجم مشخص و با مشخصات تعیین شده ای تولید کند.
     اقسام دانش فنی

     • دانش فنی محصول: که شامل اطلاعات و مهارتهای فنی ای است که در طراحی محصول مورد نیاز است. در این بخش تعداد قطعات به کار رفته در محصول، مشخصات دقیق قطعات، تمامی نقشه ها و طرحها و نیز ویژگیهای محصول در تمامی ابعاد بیان می شود.
     • دانش فنی ساخت: با در اختیار داشتن دانش فنی محصول تنها می توان محصول را شناخت. اما دانش فنی ساخت محصول، کلیه تجهیزات، ماشین آلات، قالبها، دستورالعملها و تمامی استانداردهایی که تولید و مونتاژ محصول را امکان پذیر می‌سازند را در بر می گیرد.
     • دانش فنی فرآیند: شامل تمامی اطلاعات و مهارتهای فنی در رابطه با جریان گردش مواد، مراحل تولید و... است. به عبارت دیگر در این مرحله، همه ی گامهایی که تا تولید نهایی محصول باید برداشته شود روشن می شود.

     خواهان تکنولوژی با در اختیار داشتن هر سه بخش دانش فنی می تواند محصول را بشناسد، از چگونگی ساخت آن کاملاً آگاهی یابد و با فرآیند تولید آن آشنا شود.
     دانش فنی به شکل مجموعه ای از اطلاعات
     بر خلاف اختراعات ثبت شده، دانش فنی معمولاً ثبت شده نیست و بنابراین دارنده ی آن از حمایتهای قانونی خاص اختراعات بهره مند نیست. این امر اهمیت محرمانه نگه داشتن جنبه های ویژه دانش فنی و حفظ اسرار را آشکار می سازد. به عبارت دیگر در اختراعات حق مخترع بر موضوع اختراع به وسیله ی صدور ورقه ی اختراع به نام وی ثبت می شود و اثبات خلاف آن یعنی عدم تعلق اختراع به مخترع با مدعی است. اما دانش فنی از آنجا که ثبت شده نیست، در صورتی که توسط دیگران مورد استفاده قرار بگیرد، مدعی دانش فنی ابتدا باید تعلق انحصاری آن را به نام خود ثابت کند تا بتواند مانع استفاده دیگران از آن شود.
     انتقال مدارک
     همانطور که گفته شد دانش فنی مجموعه‌ای از اطلاعات است که معمولاً در مدارک و اسناد کتبی ثبت و مستند می شود. بنابراین مجموعه ای از کتب، نشریات، نقشه های فنی و اجرایی، عکسها، نتایج آزمایشگاهی، فرمولهای ترکیب مواد و... دانش فنی را عینیت می بخشند. در قراردادهای انتقال تکنولوژی شرط انتقال این اسناد و مدارک از اصول اولیه و بدیهی و در عین حال از اساسی ترین و حساس‌ترین اقدامات است. دسترسی نداشتن به این اسناد، مسلماً منجر به ناتوانی در ساخت محصول مورد نظر و یا نقص کیفی آن خواهد بود. بنابراین اشراف کامل گیرنده ی تکنولوژی بر نوع تکنولوژی مورد انتقال و مدارک و مستندات مربوط و پیش بینی ضمانت اجراهای لازم برای تأخیر در ارائه یا ارائه نکردن کامل در واگذاری تکنولوژی مورد نظر ضرورت دارد.
     حفظ اسرار
     از دید واگذارکننده ی تکنولوژی، بخش مهمی از ارزش دانش فنی وی در محرمانه بودن آن نهفته است. در موارد بسیاری، واگذار کننده ی تکنولوژی مایل است خود نیز به تولید محصول مورد نظر ادامه دهد و همچنین به وسیله ی محرمانه نگه داشتن این اطلاعات، واگذار کننده، مدعی داشتن قدرت تجاری، بالا بودن کیفیت محصول، کاهش هزینه های تولید و مواردی از این دست خواهد بود.
     در این صورت و بخصوص از آنجا که معمولاً دانش فنی بر خلاف اختراع ثبت شده دارای ورقه ی ثبت اختراع نیست، واگذار کننده مایل به اتخاذ و پیش بینی ترتیباتی است که افشا نشدن تکنولوژی را تضمین کند. از این رو در بسیاری از قراردادهای انتقال تکنولوژی شرط حفظ اسرار، درج شده یا قرارداد جداگانه ای برای تحقق این امر و الزام گیرنده ی تکنولوژی به حفظ اسرار تکنولوژی دریافتی منعقد می‌شود. الزام در مورد سری بودن یا محرمانه نگه داشتن بایستی فقط به اطلاعاتی گسترش یابد که:

     • به صورت کتبی یا سایر روشهای قابل قبول در اختیار امتیاز گیرنده قرار گرفته است و یا اگر به صورت شفاهی هم ارائه می‌شود بعداً مورد تاکید و تأیید قرار گیرد.
     • محرمانه تلقی شده باشد.
     • از طرف گیرنده ی آن قبل از افشا شناخته شده نبوده باشد.
     • برای عموم مردم در آن زمان شناخته شده نباشد.
     • متعاقبا به وسیله ی امتیاز گیرنده از اشخاص ثالثی که به امتیاز دهنده برای محرمانه نگه داشتن اطلاعات تعمدی ندارند، قابل دریافت نباشد.

     بدیهی است که گیرنده ی دانش فنی باید با توجه به پایین بودن استانداردها و تواناییهای حفظ اسرار صنعتی تلاش کند، درجه پایین‌تری از مراقبت تعیین شود. از این رو پذیرش بی قید و شرط اعمال استانداردهای ایمنی دارنده ی تکنولوژی که در برخی از قراردادها ملاحظه می شود به دلیل ناتوانی و وجود نداشتن انضباط کاری در محیط های صنعتی، معمولاً گیرنده ی تکنولوژی و دانش فنی را با ادعاهای بزرگ مالی از سوی انتقال دهنده تکنولوژی مواجه می سازد.
2. علامت تجاری
   هر علامت یا ترکیبی از علائم که قادر باشد کالایی را از کالا یا خدماتی که توسط دیگران ارائه می شود، متمایز نماید. علائم تجاری به صورت گرافیکی نشان داده می شوند. هر کلمه، رسم، سمبل، شیء و یا هر نوع ترکیبی از آنها که امکان شناسایی و متمایز کردن را فراهم کند. به علاوه این علائم نشان دهنده ی منبع کالا بوده حتی اگر آن منبع ناشناخته باشد.
3. راز تجاری
   عبارت است از یک واژه ی حقوقی برای اطلاعات محرمانه ی یک فعالیت اقتصادی یا کسب و کار. اطلاعات خاص متعلق به کسب و کار نیز می تواند به عنوان راز تلقی شود. راز تجاری می تواند شامل اطلاعات محرمانه ی مرتبط با ساخت و تولید و یا رازهای فنی باشد. این اطلاعات موجب رقابت کارآمد شرکت می گردد. اختراعات را نیز در صورتی که دارای شرایط راز تجاری باشند، می توان به عنوان راز حفظ نمود. بطوری که بسیاری از اختراعات و نوآوری ها بخصوص اختراعات فرآیندی به عنوان راز تجاری حفظ می شوند و نمونه ی مشهور آن فرمولاسیون کوکاکولا می باشد.
   رازهای تجاری همانگونه که از نام آنها پیداست، هیچگاه ثبت نمی شوند. به عنوان مثال اطلاعات امور مالی شرکت ها، اطلاعات فرآیند تولید، اطلاعات ارزشمند رقابتی، اطلاعات قیمت گذاری، استراتژی های تبلیغات، بازاریابی و توزیع، اطلاعات فروشندگان و ...
   • معیارها و مشخصه های راز تجاری
     • اطلاعات نباید برای عموم شناخته شده باشد و یا اینکه به راحتی قابل کشف باشد.
     • اطلاعات به خاطر محرمانه بودن، باید به تنهایی یا به صورت مستقل دارای ارزش اقتصادی باشد.
     • دارنده ی راز تجاری باید اقدامات قابل قبول و معقولی با روشها و شرایط خاص، نسبت به محرمانه نگه داشتن اسرار خود انجام داده باشد.

نتیجه گیری