جرم و امنیت در سایبر

در این مقال قصد بر آن است به معرفی مختصر فضای سایبر و شبکه‌های رایانه‌ای پرداخته و بحث امنیت و جرم در این مقوله را پیش بکشیم. در حالی‌که بزرگترین گروه‌های ترویستی و جاسوسی با استفاده از همین منافذ به راحتی قادر خواهند بود به اسرار شرکت‌ها و حتی دولت ها دست‌ پیدا کرده و از آن استفاده سو ببرند می‌توان با صرف هزینه‌ای این امکان را از آنان گرفت و امنیت را به فضاهای اینترنتی و سایبری خود بازگرداند.

جرم برای برخی از انسان‌ها جذاب است و این جذابیت در برخی فضاها و شرایط بیشتر می‌شود. یکی از این فضاها که قابلیت و جوانب منفی و مثبت بسیاری دارد، فضای سایبر می‌باشد. فضای سایبر شامل شبکه‌های رایانه‌ای و مخابراتی متصل به‌هم است که اطلاعات را در کمترین زمان و در بیشترین مکان مبادله می‌کند. افراد بسیاری برای گذراندن وقت و سرگرمی ارتباطات گسترده‌ای در فضاهای اینترنتی برقرار می‌کنند غافل از آنکه یک ارتباط به ظاهر ساده و پیش‌پا افتاده می‌تواند کوچکترین اطلاعات فردی و شخصی افراد را در اختیار مجرمین بگذارد. امروزه اطلاعات مهمی راجع به اشخاص و مشاغل به صورت الکترونیکی ایجاد، ذخیره، پردازش و مبادله می‌شود که باید امنیت این اطلاعات کاملاً حفظ شود.

هر چند تحولات سریع و روز افزون فناوری اطلاعات و ظهور جامعه اطلاعاتی دستاورد‌های فوق‌العاده‌ مهمی را برای بشر به ارمغان آورده اما تهدیدات بسیاری در حوزه امنیت شبکه و سیستم اطلاعات افراد وجود دارد که مشکلات پیچیده و متعددی را ایجاد می‌کند. انسان امروز با جرایم بسیاری زندگی می‌کند و با وجود نفرت و بیزاری از جرم، روزبه‌روز بیشتر در محاصره آن قرار گرفته و بیشتر با آن برخورد می‌نماید. فضای سایبر بهترین مکان برای استفاده مجرمین برای دستیابی به اطلاعات افراد است. با توجه به اینکه اطلاعات شخصی و حتی دولتی، نظامی و سیاسی بسیاری در این فضا جا به جا می‌شود، امکان قرار گرفتن این اطلاعات در اختیار مجرمین افزایش می‌یابد. شرایط فعلی دولت‌ها و ملت‌ها با زنجیره‌ای از تهدیدات مشخص در محیط‌های مجازی مواجه اند که امنیت آن ها را به چالش کشیده و ابزارهای سنتی توان مقابله با آن ها را ندارند. متأسفانه آموزش کافی در خصوص استفاده از شبکه‌های رایانه‌ای و مخابراتی صورت نگرفته و ممکن است افراد زیادی ناخواسته طعمه شبکه‌های جاسوسی شوند و اطلاعات مهم خود را در اختیار آن ها بگذارند.

بنابراین لازم است تا نهادهای ذیربط به خصوص در ادارات دولتی نسبت به آموزش عمومی افراد و کارکنان در خصوص استفاده از فضای سایبر اقدام نمایند. برخی با نادیده گرفتن حساسیت‌های امنیتی فضای اطلاعات و نیز عدم آشنایی با آن لزومی بر آموزش نمی‌بینند و به نوعی تا زمانی که متحمل خساراتی از این دست نگردند، متوجه میزان اهمیت آن نمی‌شوند اما می‌توان با برگزاری دوره‌های آموزشی و ارائه راهکارهای مناسب شناخت افراد را افزایش داده و امنیت اطلاعات را به وجود آورد. امروزه کشورهای غربی به اهمیت بالای اطلاعات و حفظ امنیت آن در شبکه‌های ارتباطی پی برده‌اند و تدابیر مفیدی اندیشیده‌اند. به طوری که در بسیاری از کشورها پلیسی به نامه پلیس سایبر برای جلوگیری از تخلفات شبکه‌ای پدید آمده و امنیت فضاهای سایبر در دست این پلیس قرار دارد. برای رویارویی با تهدیدات فضای سایبر و اقدامات قابل سرزنش که امنیت و سلامت این فضا با آن رو به روست سه رویکرد موجود است که شامل جرم‌انگاری با توسل جستن به قانون، ایجاد و اتخاذ تدابیر حفاظتی و کنترلی و پیشگیری اجتماعی است.

لازمه‌ رویکرد جرم‌انگاری با توسل جستن به قانون، داشتن قانون جرایم رایانه‌‌ای و بسیاری از قوانین مکمل دیگر است، که بتوان با استناد به آن علیه مجرمین فعالیت کرد. ایجاد و اتخاذ تدابیر حفاظتی و کنترلی شامل پیشگیری و همچنین آموزش کاربران و توانمند‌سازی‌ آنان در برابر تهدیدات می‌باشد اما رویکرد آخر یعنی پیشگیری اجتماعی به معنای آموزش جامعه برای اجتناب از محیط‌های خطرساز و همچنین فرهنگ‌سازی افراد و پیشگیری از ارتکاب جرم است. برای رسیدن به هدف مورد نظر و همچنین ایجاد فضاهای امن بهترین کاراستفاده همزمان از این سه رویکرد می‌باشد. در ایران شبکه‌ها به طور عمده پیچیده و چند لایه بوده و در لایه‌‏های مختلف آن ممکن است اطلاعات مورد سرقت, هک و یا تخریب قرار گیرد. نصب نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای متناسب هر لایه می‌تواند کمک شایانی به حفظ اطلاعت کند. در صورتی که به موارد امنیتی توجه شود با صرف‌هزینه‌های اندکی اطلاعات مهم و اساسی حفظ خواهد شد و از بروز خسارت‌های غیرقابل جبران جلوگیری به عمل خواهد آمد. در پایان باید خاطر نشان کرد اولین و مهمترین قدم برای جلوگیری از اینگونه سرقت‌های اطلاعاتی آموزش و آشنایی افراد در حوزه‌های فعالیت‌شان می‌باشد تا ناخواسته گرفتار هکرها و مجرمان اینترنتی نگردند.