پرتال ( پورتال )، گامی به دنیای مجازی

پرتال عبارت است از درگاهی به دنیای اطلاعات و منابع اطلاعاتی، به صورت دسته بندی شده و در شکل مورد نیاز کاربر. پرتال فراهم کننده ویژگی هایی نظیر دسترسی به صورت توزیع شده، مستقل از بستر به صورتی شخصی و امن و نیز قابلیت های مدیریتی و نظارتی می باشد. اگر بخواهیم ساده بگوییم، پرتال صفحه وب واسطی است که امکان دسترسی آسان را به هر چیزی که کاربر، برای انجام وظیفه یا خواستش نیاز دارد - بدون توجه به این که محل فیزیکی آن کجاست- فراهم می کند. به بیان دیگر پرتال «درگاهی» است به دنیایی مجازی که کاربر می تواند از طریق امکانات فراهم شده در آن تمامی نیازهای خود را برآورده کند؛ نیازهایی مانند جست وجو و یا خرید (مثلاً یک کتاب) ، دسترسی به حساب بانکی، افزایش و کاهش اعتبار یک حساب اعتباری و یا به روزرسانی اطلاعات سخت افزاری از محل کار، پرتال همه چیز را از طریق درگاهی واحد برای کاربر خود فراهم می سازد.

مهمترین ویژگی های یک پرتال عبارتند از:

قابلیت دسته بندی و طبقه بندی مطالب و محتویات، مدیریت و تجمیع مطالب و محتویات، یکپارچگی با سیستم ها و زیر سیستم های موجود، ارایه ابزارهایی جهت تولید و توسعه مطالب و محتویات، قابلیت توازن بار، افزونگی و پیشگیری از مشکلات و خطاها، قابلیت ارایه محتویات و مطالب روی هر نوع سیستم و بستری (مثلاً پشتیبانی از سیستم های بی سیم و سیار) ، قابلیت Single sign on ، پشتیبانی از زبان های مختلف، سهولت دسترسی به اطلاعات، قابلیت امنیت مناسب (با تعیین سطوح دسترسی) ، قابلیت سفارشی سازی و شخصی سازی، قابلیت جست وجو و شاخص گذاری مطالب و محتویات، قابلیت مرور مطالب و محتویات دسته بندی شده، قابلیت ارایه یکسری خدمات از طریق مولفه های قابل جایگزین و سفارشی سازی (به اصطلاح پرتلت) و در انتها از مهمترین ویژگی های پرتال های بزرگ استفاده از بانک های اطلاعاتی یک پارچه می باشد.

کاربردهای پرتال

یکی از مهمترین کاربردهای پرتال ها در تجارت الکترونیک می باشد و الگوهای مختلفی مانند B2B و B2CوB2E را شامل می شود. همچنین از پرتال ها می توان به عنوان یک ابزار مهم در پیاده سازی سیستم های ERPو CRM در بنگاه های تولیدی و اقتصادی استفاده نمود و یکی دیگر از کاربردهای اساسی پرتال ها پرتال های آموزش الکترونیکی می باشد که مهمترین پرتال این مجموعه سیستم مدیریت محتوای آموزشی ((LMS می باشد که کنترل دقیقی فراگیران دارد و به عنوان آخرین مورد معرفی استفاده از پرتال ها باید به سیستم های مدیریت محتوا (CMS) اشاره کرد که مهمترین رکن سایت های اطلاع رسانی می باشد و از پرکاربردترین پرتال ها در عرصه های خبری می باشد.

ویژگیهای اصلی یک پورتال عبارت اند از:

• تجمع اطلاعات
• هدف دار بودن اطلاعات
• دردسترس بودن اطلاعات
• دریچه ورود منحصر به فرد

یک پورتال نیز مانند یک کامپیوتر خانگی، اطلاعات و خدمات گوناگونی را در یک صفحه وب واحد و به صورتی سازگار و خوش ترکیب در دسترس می گذارد. گاهی به این صفحه web top هم گفته می شود. پورتال می تواند نقطه شروع یا صفحه اولیه مشخصی داشته باشد که کاربران در زمان اتصال به وب آن را مشاهده کنند. اگر چه بر خلاف صفحه کامپیوتر، پورتال می تواند از طریق مجموعه وسیع دستگاههایی که قابلیت اتصال به وب در آنها پیش بینی شده (از جمله تلفن های موبایل) مورد استفاده قرار گیرد. نسل سوم با هدف ایجاد فضای مجازی تجارت الکترونیک (E-Business ) بوجود آمد. پورتال های نسل سوم به عنوان واسط ارتباطی کارمندان، تهیه کنندگان، تولید کنندگان و مشتریان قلمداد می شوند. ویژگی فوق العاده این پورتالها امکان مرتبط شدن نرم افزارهای مستقر در سرورهای مختلف است. به بیان دیگر، این پورتال ها نقطه به هم پیوستن محتویات و برنامه های کاربردی مستقر در سرورهای مختلف بطور همزمان و با استفاده از همکاری سرویسهای خدماتی آنان اند. به علاوه امکان دسترسی به محتویات و امکانات سیستمهای مختلف را از طریق ابزارها و تجهیزات متنوع، بسته به نیاز کاربر امکان پذیر می کنند. این گروه پورتال ها مجموعه قابل توجه و ارزشمندی از اطلاعات، مستندات، امکانات و قابلیتهای نرم افزارهای مرتبط را از طریق درگاه واحدی برای کاربر فراهم می کنند. به علاوه، این پورتالها به صورتی خودکار و بر اساس نقش کاربران هدفمند شده و ویژگیهایی خاص آنها می یابند. به بیان دیگر، نحوه نمایش، محتوی و امکانات در دسترس، بسته به نقش تعریف شده برای کاربر به گونه ای منحصر به فرد و خاص وی در اختیار او قرار می گیرد. کلید توسعه آینده این نسل از پورتال ها،ایجاد چهارچوب های کاری باز ( از قبل تعریف نشده ) برای سرویس های عمومی خواهد بود. معمولا مدیر پرتال می‌تواند سایت‌های زیر مجموعه را بسته به امکانات و تنظیمات موردنظر تولید نموده و در مواقع لزوم ساختار آنها را گسترش دهد. این سایت‌ها که می‌توانند توسط مسئولین مربوطه به‌صورت مستقل نگهداری، به‌روزرسانی و مدیریت ‌شوند، دارای یکپارچگی مرکزی اطلاعات و نظام واحد کاربری هستند. این پرتال‌ها با تعاریفی که از قوانین و اهداف سازمان و زیرمجموعه‌های آن استخراج می‌گردد، با هم در تعامل اطلاعاتی بوده و مستقیماً و یا به‌صورت گروهی با پرتال مرکزی و پرتال واحدهای هم‌عرض در ارتباط هستند. با استفاده از امکانات اکثر پرتال‌ها می‌توان در کنار حفظ استقلال کاری هر پرتال، با در نظر گرفتن پیوستگی اطلاعاتی، پرتال‌های متعددی را راه‌اندازی نموده و در اختیار مخاطبین قرار داد. مولد پرتال با هدف ارائه بستری مناسب و کارآمد برای تعاملات یک سازمان با مخاطبین حقیقی و حقوقی طراحی و ارائه می‌شود. این مجموعه‌ها نگاه نوینی به مدیریت جامع اطلاعات تولید شده در سطح سازمان داشته و درگاهی مناسب جهت انجام تعاملات اداری با مخاطبین می‌باشد. اما سایتی مانند یاهو را پرتال وب گویند ولی نوع دیگری از پرتال داریم به نام پرتال محدود شده. این گونه سایت ها تمامی نیاز های کاربر را در مورد یک موضوع خاص بر آورده می کنند . به عنوان مثال middleware تمامی نیاز های کاربران را در ضمینه سخت افزاری برطرف نموده و راهنمای کاملی است برای تمامی موضوعات مرتبط با این حوزه و تمامی شرکت های تولید کننده را تحت پوشش قرار می دهد.